Mijn verslaving heeft mij rijk gemaakt. Dat is een ervaring ik graag deel. Mijn verslaving heeft mij een buitenkans gegeven die ik anderen niet wil onthouden. Om die buitenkans ten volle te kunnen benutten, is er maar één voorwaarde: je moet verslaafd zijn. Als ervaringsdeskundige kan ik dat zeggen, omdat ik weet wat het is om verslaafd te zijn. Als therapeut is die ervaringsdeskundigheid een groot voordeel bij de begeleiding van verslaafden. Een klinisch psycholoog of een therapeut die niet zelf verslaafd is, kan onmogelijk voelen en ervaren wat een verslaafde cliënt voelt en ervaart.
Verslaving is een bondgenoot. De aard van die verslaving maakt in principe niet zo heel veel uit. Het kan drank zijn of andere harddrugs (middelen), maar ook gokken, eten, seks, social media (gedrag). De verslaving is door een verslaafde zijn leven binnengehaald omdat hij iets had te bieden. Wat dat iets is verschilt per persoon, maar het winstpunt van de verslaving mag zeker niet veronachtzaamd worden.
Het nadeel van een verslaving is dat hij van lieverlee de besturing van het leven van de verslaafde overneemt: ten koste van alles moet de verslavingsbehoefte worden bevredigd. Dat proces kan zich lang voortslepen tot en met het moment dat de verslaafde zijn eigen graf ermee graaft. Maar zo ver hoeft het niet te komen. De verslaafde kan zich zijn positie tijdig realiseren en besluiten daar iets aan te doen.
Zo kan hij cliënt worden van een therapeut aan wie hij vraagt hem te helpen van de verslaving af te komen. De therapeut zal dan terug gaan naar het moment dat de cliënt de verslaving zijn leven binnenhaalde: het winstpunt. Daar ligt de oorsprong en van daaruit kan (naast het goede werk van de verslavingszorg) worden gebouwd aan het overbodig maken van de verslaving. De therapeut kan de cliënt zich laten realiseren dat hij de verslaving heeft gebruikt als afweer- of overlevingsmiddel omdat hij zichzelf niet kon, mocht of durfde te zijn. Hij kan zijn cliënt laten ontdekken dat de verslaving niet meer nodig is als hij, met begeleiding en ondersteuning, meer dan ooit zichzelf durft te zijn.
Maar de therapeut kan nog zo gelijk hebben en de cliënt kan het nog zo onderschrijven, de verslaving geeft zich niet zomaar gewonnen. Hij blijft aan de cliënt trekken, doet zoete beloften van beterschap, zegt dat hij het niet zo heeft bedoeld, dat hij gaat werken aan hun relatie, vraagt om vergeving, smeekt om een laatste kans. Als de relatie als-je-blieft maar in stand blijft, want de verslaving kan het niet verdragen als hij buiten de deur wordt gezet en om dat te voorkomen fluistert hij poeslief dat de cliënt toch zelf ook wel weet dat hij het zonder de verslaving niet gaat redden.
Dit gedrag van de verslaving is onbekend voor een therapeut die geen ervaringsdeskundigheid heeft. Dit is namelijk een vereenvoudigde weergave van de interne dialoog die iedere verslaafde cliënt zal herkennen. Een dialoog die lang voortduurt omdat de verslaving bijzonder vasthoudend is. Zelfs als duidelijk is dat hij zijn strijd heeft verloren, kan hij na twee maanden of drie jaar of tien jaar zomaar weer voor de deur staan en de cliënt voorstellen gezellig samen uit te gaan.
Wat een therapeut zonder ervaringsdeskundigheid niet kan weten is hoe hard, lang en taai de strijd is die de cliënt moet voeren om de verslaving buiten de deur te houden. Maar de andere kant van de medialle kan hij ook niet weten. Hoe goed het voelt om eerst elk uur en later elke dag en elke week te overleven zonder de verslaving, door keer op keer ‘nee’ tegen hem te zeggen. Het gevoel van Yes, I can!
Het is de rijkdom van je nieuwe leven waarin je jezelf durft te zijn, waarin je geen verslaving meer nodig hebt omdat je jezelf niet hoeft te verstoppen. Het nieuwe leven waarin je je goed voelt omdat je kunt, mag en durft zijn wie je bent. Het laten zien van jezelf aan je dierbare naasten, die je opnieuw kunnen leren kennen. Het genieten van de schat die zo lang in jezelf verborgen was en die je nu hebt gevonden.
Als ervaringsdeskundig therapeut kun je daarin iets extra’s betekenen voor je verslaafde cliënt. Omdat je weet waar in zijn proces hij zit, wat hij doormaakt, welke verleidingen hij heeft te weerstaan. Maar niet in de laatste plaats omdat je hem kunt vertellen waar naartoe hij op weg is: naar zijn prachtige zelf. Naar zijn eigen rijkdom.
